زبان برنامه نویسی Oracle PLSQL

معرفی زبان برنامه نویسی Oracle PLSQL

PL/SQL (Procedural Language/Structured Query Language) یک زبان برنامه‌نویسی توسعه یافته توسط شرکت اوراکل (Oracle) است که به طور خاص برای مدیریت و دستکاری پایگاه‌های داده اوراکل طراحی شده است.

این زبان ترکیبی از قابلیت‌های زبان SQL با امکانات برنامه‌نویسی رویه‌ای (Procedural Programming) است و به برنامه‌نویسان این امکان را می‌دهد تا به راحتی دستورات SQL را در قالب برنامه‌های پیچیده‌تر و قابل مدیریت‌تر بنویسند.

PL/SQL یک زبان برنامه‌نویسی قدرتمند و انعطاف‌پذیر است که به شما امکان می‌دهد برنامه‌های پیچیده و کارآمد برای مدیریت پایگاه‌های داده اوراکل ایجاد کنید.

با ترکیب قابلیت‌های SQL و ویژگی‌های رویه‌ای، PL/SQL به یک ابزار ضروری برای توسعه‌دهندگان پایگاه داده تبدیل شده است. این زبان با فراهم کردن امکاناتی همچون مدیریت خطا، توابع و رویه‌های قابل استفاده مجدد، و بسته‌ها، به بهبود عملکرد و امنیت برنامه‌های پایگاه داده کمک می‌کند.

ویژگی‌های کلیدی Oracle PLSQL

• یکپارچگی با SQL

  PL/SQL به طور کامل با SQL یکپارچه شده است.
  این بدان معنی است که شما می‌توانید دستورات SQL را مستقیماً در بلوک‌های PL/SQL اجرا کنید.
  این ویژگی به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا از قدرت SQL برای جستجو، درج، به‌روزرسانی و حذف داده‌ها در پایگاه داده، همراه با کنترل‌های منطقی و ساختارهای برنامه‌نویسی در PL/SQL استفاده کنند.

• زبان رویه‌ای (Procedural Language)

  بر خلاف SQL که یک زبان غیررویه‌ای (Declarative Language) است، PL/SQL امکان استفاده از دستورات رویه‌ای مانند IF-THEN-ELSE، LOOP، WHILE و FOR را فراهم می‌کند.
  این قابلیت‌ها به برنامه‌نویسان این امکان را می‌دهد که عملیات‌های پیچیده را به صورت گام به گام و با کنترل کامل بر روی جریان برنامه‌نویسی اجرا کنند.

• پشتیبانی از بلوک‌های PL/SQL

  PL/SQL از ساختار بلوکی استفاده می‌کند که به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد کدهای خود را در قالب بلوک‌های منطقی جداگانه بنویسند.
  هر بلوک شامل بخش‌های مختلفی از جمله بخش اعلان (Declaration)، بخش اجرایی (Execution) و بخش استثنا (Exception Handling) است.
  این ساختار به سازماندهی بهتر کد و مدیریت خطاها کمک می‌کند.

• مدیریت خطاها (Exception Handling)

  PL/SQL امکانات قدرتمندی برای مدیریت خطاها و استثناها فراهم می‌کند.
  با استفاده از بخش استثنا در بلوک‌های PL/SQL، برنامه‌نویسان می‌توانند خطاهای احتمالی در زمان اجرای کد را شناسایی و به صورت مناسب به آن‌ها پاسخ دهند.

• پشتیبانی از توابع و رویه‌ها (Procedures and Functions)

  PL/SQL به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد توابع و رویه‌های سفارشی ایجاد کنند که می‌توانند در برنامه‌های مختلف و همچنین در SQL استفاده شوند.
  توابع و رویه‌ها به برنامه‌نویسان این امکان را می‌دهند که کدهای تکراری را به صورت ماژولار سازماندهی کنند.

• بسته‌ها (Packages)

  بسته‌ها در PL/SQL مجموعه‌ای از رویه‌ها، توابع، متغیرها و دیگر عناصر مرتبط هستند که در یک واحد منطقی گروه‌بندی می‌شوند.
  استفاده از بسته‌ها نه تنها سازماندهی و نگهداری کد را ساده‌تر می‌کند، بلکه امکان کپسوله‌سازی و محدودسازی دسترسی به داده‌ها و منطق برنامه را فراهم می‌آورد.

ساختار بلوکی زبان برنامه نویسی Oracle PLSQL

یک بلوک PL/SQL شامل سه بخش اصلی است:

• بخش اعلان (Declaration Section)

  این بخش اختیاری است و شامل اعلان متغیرها، ثابت‌ها، انواع داده‌ها و دیگر عناصر است که در بخش اجرایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مثال:

DECLARE
  v_employee_id NUMBER(6);
  v_employee_name VARCHAR2(50);
BEGIN
  -- بخش اجرایی
EXCEPTION
  -- بخش مدیریت خطا
END;

• بخش اجرایی (Execution Section)

  این بخش ضروری است و شامل دستورات PL/SQL و SQL است که باید اجرا شوند. دستورات SQL در این بخش می‌توانند شامل عملیات‌های جستجو، درج، به‌روزرسانی و حذف باشند.

مثال:

BEGIN
  SELECT first_name INTO v_employee_name
  FROM employees
  WHERE employee_id = v_employee_id;
END;

• بخش مدیریت خطا (Exception Handling Section)

  این بخش اختیاری است و برای مدیریت خطاها و استثناها استفاده می‌شود. در صورت بروز خطا در بخش اجرایی، کنترل برنامه به این بخش منتقل می‌شود.

مثال:

EXCEPTION
  WHEN NO_DATA_FOUND THEN
    DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Employee not found.');
END;

برنامه‌نویسی در  Oracle PLSQL

در PL/SQL، برنامه‌نویسان می‌توانند از ساختارهای کنترلی مانند حلقه‌ها و دستورات شرطی برای کنترل جریان برنامه‌نویسی استفاده کنند.

همچنین می‌توانند توابع و رویه‌های سفارشی برای انجام وظایف خاص ایجاد کنند.

• حلقه‌ها (Loops)

  PL/SQL از سه نوع حلقه پشتیبانی می‌کند: LOOP, WHILE, FOR.

مثال از حلقه FOR:

FOR i IN 1..10 LOOP
  DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Iteration: ' || i);
END LOOP;

• دستورات شرطی (Conditional Statements)

  PL/SQL از دستورات شرطی مانند IF-THEN-ELSE برای تصمیم‌گیری در مورد جریان برنامه استفاده می‌کند.

مثال از دستور IF:

IF v_salary > 50000 THEN
  DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('High salary');
ELSE
  DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Average salary');
END IF;

توابع و رویه‌ها در Oracle PLSQL

توابع و رویه‌ها اجزای کلیدی در PL/SQL هستند که به شما امکان می‌دهند کدهای تکراری را سازماندهی کرده و از آن‌ها در جاهای مختلف استفاده کنید.

• تعریف رویه (Procedure)

مثال:

CREATE OR REPLACE PROCEDURE update_salary(
  p_employee_id IN NUMBER,
  p_salary IN NUMBER
) AS
BEGIN
  UPDATE employees
  SET salary = p_salary
  WHERE employee_id = p_employee_id;
END;

• تعریف تابع (Function)

مثال:

CREATE OR REPLACE FUNCTION get_employee_name(
  p_employee_id IN NUMBER
) RETURN VARCHAR2 AS
  v_employee_name VARCHAR2(50);
BEGIN
  SELECT first_name INTO v_employee_name
  FROM employees
  WHERE employee_id = p_employee_id;
  RETURN v_employee_name;
END;

بسته‌ها (Packages) در  Oracle PLSQL

بسته‌ها در PL/SQL مجموعه‌ای از توابع، رویه‌ها، متغیرها و انواع داده‌ها هستند که در یک واحد منطقی گروه‌بندی شده‌اند. بسته‌ها امکان کپسوله‌سازی و مدیریت بهتر کد را فراهم می‌کنند.

• تعریف یک بسته

  بخش اعلان (Specification):

CREATE OR REPLACE PACKAGE employee_pkg AS
  PROCEDURE update_salary(p_employee_id IN NUMBER, p_salary IN NUMBER);
  FUNCTION get_employee_name(p_employee_id IN NUMBER) RETURN VARCHAR2;
END employee_pkg;

• بخش بدنه (Body)

CREATE OR REPLACE PACKAGE BODY employee_pkg AS
  PROCEDURE update_salary(p_employee_id IN NUMBER, p_salary IN NUMBER) AS
  BEGIN
    UPDATE employees
    SET salary = p_salary
    WHERE employee_id = p_employee_id;
  END update_salary;

  FUNCTION get_employee_name(p_employee_id IN NUMBER) RETURN VARCHAR2 AS
    v_employee_name VARCHAR2(50);
  BEGIN
    SELECT first_name INTO v_employee_name
    FROM employees
    WHERE employee_id = p_employee_id;
    RETURN v_employee_name;
  END get_employee_name;
END employee_pkg;

مدیریت خطاها در  Oracle PLSQL

یکی از ویژگی‌های مهم PL/SQL، قابلیت مدیریت خطاها (Exception Handling) است.

با استفاده از این ویژگی، می‌توانید به صورت مؤثری با خطاهای احتمالی در زمان اجرای برنامه برخورد کنید.

• مدیریت خطا

  مثال:

BEGIN
  -- دستورات اجرایی
EXCEPTION
  WHEN NO_DATA_FOUND THEN
    DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('No data found');
  WHEN OTHERS THEN
    DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('An unexpected error occurred');
END;

مزایای استفاده از  Oracle PLSQL

• بهبود عملکرد

  PL/SQL به دلیل اجرای کد در سمت سرور، عملکرد بهتری نسبت به اجرای جداگانه دستورات SQL دارد.
  این موضوع به کاهش ترافیک شبکه و افزایش سرعت اجرای برنامه‌ها منجر می‌شود.

• قابلیت استفاده مجدد

  با استفاده از توابع، رویه‌ها و بسته‌ها، کدهای PL/SQL می‌توانند به صورت ماژولار سازماندهی شوند و در بخش‌های مختلف برنامه مورد استفاده قرار گیرند.

• امنیت

  PL/SQL به شما اجازه می‌دهد که دسترسی به داده‌ها و منطق برنامه را به صورت دقیق کنترل کنید.
  با استفاده از بسته‌ها و محدود کردن دسترسی به رویه‌ها و توابع، می‌توان امنیت را افزایش داد.

• قابلیت مدیریت خطا

  PL/SQL ابزارهای قدرتمندی برای مدیریت خطاها فراهم می‌کند که باعث افزایش پایداری و قابلیت اطمینان برنامه‌ها می‌شود.

سوالات

1. PL/SQL چیست؟

   یک زبان برنامه‌نویسی رویه‌ای توسعه‌یافته توسط Oracle که SQL را با ویژگی‌های برنامه‌نویسی ترکیب می‌کند.

2. تفاوت رویه (Procedure) و تابع (Function) در PL/SQL چیست؟

   تابع باید مقدار بازگرداند، ولی رویه الزامی برای بازگرداندن مقدار ندارد.

3. چگونه می‌توان یک استثنا (Exception) را مدیریت کرد؟

   با استفاده از بلوک EXCEPTION برای کنترل خطاهای پیش‌بینی شده یا غیرمنتظره.

4. CURSOR در PL/SQL چیست؟

   ابزاری برای پیمایش رکوردهای حاصل از یک کوئری و پردازش آن‌ها.

5. چگونه یک پیام به خروجی ارسال کنیم؟

   با استفاده از DBMS_OUTPUT.PUT_LINE می‌توان یک پیام را به خروجی فرستاد.